Tutuni / Lök/ Elazığ /Kemaliye yöresi

SÖZÜN SENİ BÖBÜRLENDİRDİĞİ VAKİT SUS, SUSMAN SENİ BÖBÜRLENDİRDİĞİ ZAMAN İSE KONUŞ.
(TALK B. HABİB )

Tutuni veya Lök’ü daha önce hiç duydunuz mu?

İçinde hiç katkı maddesi olmayan, hiç işlem görmemiş, en doğal tatlılardan biridir Lök. Elazığda, Kemaliye’de kuru dut çok meşhurdur. Zaten en güzel dut da o yörelerde kurur.Fakat dut özel olarak toplanıp kurutulmaz. Ya ağacın altı temizlenir, otlarından arındırılır. Ağaçtan düşen dutlar, kendi kendisine el değmeden kurur. Kuruduktan sonra toplanır. Ya da şimdilerde bu yöntem daha çok tercih ediliyor; Ağacın altına geniş çarşaflar serilir. Yine dökülen dutlar kendi kendisine kurur. Ağaçtan toplayıp kurutmaya kalksanız dutlar kararıyor asla güzel sarı bir rengi elde edemiyorsunuz. Kuru dut sadece bu yörelere ait  olan çekirdeksiz duttur. Çekirdekli dut aynı lezzzete sahip değildir.

Bahsettiğim yörelerde duta Tut dendiği için bu tatlının adı da tutunidir. Eskiden ceviz ve kuru dutu dibeklerde iyice döver toprak küplere basarlarmış. Belkide kışın yedikleri en özel tatlı buymuş. Kemaliye’de ise hâlâ lök helvasını yapıp satanlar var.

Anladığınız gibi Tutuni veya lök, dövülmüş ceviz ve kuru dutun adıdır. Bizim dibekte dövme gibi bir imkanımız olmadığı için, ben mutfak robotundan çekerek elde ettim. Başka helvaları aratmayacak kadar güzel bir tadı var. Kuru dut bulma imkanınız varsa mutlaka deneyin.

Lök veya tutuni nasıl yapılır?

Öyle kelli felli bir tarifi yok. Eşit miktarlarda kuru dut ve ceviz içini havanda dövün veya robottan geçirin. Yumuşamış dut dövülünce veya robottan geçirince yapışır, bulgur bulgur olmaz. Bu yüzden dutun gevrek olması şart. İyice çekilen veya dövülen doğal helvanızı kaselere koyup sıkıca bastırın ve ters çevirin. Afiyet olsun.

Kuru dut nasıl saklanır?

Kuru dutunuz varsa kesinlikle havayla temas etmeyecek şekilde saklamalısınız. Aksi halde dut yumuşar özelliğini kaybeder. Ben cam kavanoza yerleştirip  güneş görmeyen serin bir yerde saklamayı tercih ediyorum.

Dutun faydaları

Kalsiyum, demir, B1, B2 ve C vitamini yönünden zengin olan dutun birçok hastalığa iyi geldiği bilinmektedir. Beyaz dut ateş düşürücü ve idrar söktürücü (diüretik) etkiye sahiptir. Beyaz dut hem kurusu hemde yaşı egzema kaşıntılarına ve karaciğere şifalıdır. Hamilelikte şurubu ve meyvesi kullanılır vücutta biriken suyu atar.Karaduttan elde edilen şurubun ise ağız ve boğaz hastalıklarında olumlu etkiye sahip olduğu bilinmektedir.

Ayrıca kuru dutun ciğerler üzerinde çok olumlu bir etkisi olduğu öteden beri bilinir.

CAHİDE